Twee Steden – een extract uit een reisgids

Aan de rivier genaamd de Preit langs de loefzijde van dat gebergte liggen twee steden die het bezoeken waard zijn: Droogland en Portanto. Portanto is de oudere stad, dus ik zal over haar beginnen.

Een kwart millennium geleden kwam de gouden tijd van Portanto ten einde. De stad is gevestigd aan de mond van de rivierendelta, met goede toegang tot zowel de open oceaan als het vruchtbare achterland. In de vroege jaren van haar stichting was Portanto compleet zelfvoorzienend. Ze genoot welvaart dankzij een combinatie van landbouw en visserij. Toen de stad begon te groeien kreeg de handel een steeds belangrijkere rol. Overvloedige goederen uit de omgeving van de stad werden geëxporteerd naar steden die geen profijt hadden van hun landbouw. Luxe goederen en grondstoffen werden geïmporteerd en vervoerd vanuit de groeiende haven naar alle windstreken. Deze gouden tijd duurde ongeveer anderhalve eeuw. Uiteindelijk, zoals zo vaak gebeurd met dat soort dingen, verschoof het zwaartepunt van handel en economie naar een andere stad, een paar honderd kilometer naar het zuiden. Ondanks deze ontwikkeling, hechten de Portantenaren nog altijd veel emotionele waarde en nostalgie aan hun glorietijd. En als gevolg heeft het bestuur van de stad altijd geprobeerd het uiterlijk van de stad zoals zij toen had te behouden. Oude gebouwen moeten zo vaak mogelijk worden gerenoveerd. En nieuwe gebouwen zijn streng verboden tenzij precies dezelfde architectuurstijl navolgen, gebouwd worden met precies dezelfde materialen en precies dezelfde technieken als driehonderd jaar geleden. Deze obsessie met hun historische imago heeft Portanto een uiterlijk gegeven dat vele toeristen authentiek of zelfs pittoresk noemen. Het gevolg hiervan is dat de stad een gedeelte van haar vroegere welvaart heeft teruggekregen door de instroom van toeristen. Verder kunnen conservators en rondleiders in Portanto genieten van een lucratieve carrière.
Droogland is hierin de complete tegenpool van Portanto. Deze stad is niet meer dan een eeuw jonger dan de oude havenstad. Ze werd gesticht door een groep kolonisten uit Portanto die de rivier op gereisd waren tot ze besloten neer te strijken in het meest moerassige gebied aan de loefzijde van het gebergte. Hier komen meerdere rivieren en stroompjes samen, waardoor overstromingen de orde van het jaar zijn. De eerste paar pogingen van de kolonisten om een stad te stichten zonken dan ook zo het moeras in. De vierde keer bleek scheepsrecht te zijn, en zo begon Droogland aan groei tot de op een na grootste stad aan de rivier de Preit. De eeuwen erna waren een constante strijd tegen de drassige ondergrond van het rivierenland waar de stad werd gebouwd en herbouwd. De architectuur van de stad moest zich uit noodzaak aanpassen. Innovatie en nieuwe technieken om het zinken van de stad tegen te houden werden de belangrijkste principes van Drooglandse stadsbouw. Drooglanders moeten het daarom niet hebben van wat zij “ouwuh soi” noemen. In hun ogen is een gebouw ouder dan vijftig jaar geen historisch monument maar labiele verouderde troep die zo snel mogelijk moet worden afgebroken en vervangen door iets dat niet scheef gaat staan na tien jaar. Hierdoor bestaat Droogland in een constante staat van verbouwing. Dit houdt de infrastructuur een beetje op, en men klaagt en zeurt als de kring weer eens is afgesloten. Maar iedereen weet zich te vermaken op de halfjaarlijkse opening van de meest recente nieuwbouw die altijd gepaard gaat met feestelijke parades en suikerspinnen.

Ik heb dit stukje proza voorgedragen bij Schrijverscafé Oscar in Arnhem op 24 november. De illustratie is door Cindy Vermeulen gemaakt op basis van de voordracht.